چرا هند از ترکیه هراس دارد؟

در وضعیت دگرگون‌شونده ژئواستراتژیک جهان، برخی کشورها در مدتی کوتاه چنان پیشرفت‌های شگرف نظامی و فنی به دست آورده‌اند که پرسش‌های تازه‌ای را پیشِ‌روی قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی نهاده‌اند. ترکیه در صدرِ این کشورها قرار دارد. طی دهه گذشته، تحت رهبری رجب طیب اردوغان، ترکیه نه‌تنها به‌عنوان بازیگری شجاع در عرصه سیاسی جهانی قد برافراشته، بلکه در صنعت دفاعی نیز دستاوردهایی رقم زده که امروز از آمریکا تا روسیه و از اسرائیل تا هند، همه تحلیل‌گران نظامی با دقت، رشد فزاینده توان دفاعی این کشور را زیر نظر گرفته‌اند. ترکیه با سرعتی چشمگیر در حال نوسازی نیروی زمینی، دریایی و هوایی خود است.

هند که پیش‌تر از همکاری عمیق نظامی چین با پاکستان نگران بود، اکنون نه‌تنها دولت دهلی‌نو بلکه تمامی اندیشکده‌ها، کارشناسان نظامی و نهادهای اطلاعاتی آن کشور نیز از ترکیه احساس نگرانی و بیم می‌کنند. آنان در تلاش‌اند تا ترکیه را از پاکستان دور نگاه دارند و در مسیر توسعه فناوری‌های پیشرفته دفاعی ترکیه مانع‌تراشی کنند؛ امری که نشان می‌دهد قدرت روبه‌گسترش نظامی آنکارا به یکی از دغدغه‌های اصلی دستگاه‌های امنیتی و راهبردی هند تبدیل شده است.

هند بیش از هر کشور دیگری از قدرت فزاینده نظامی ترکیه نگران است. این نگرانی صرفاً یک مسئله فنی یا تکنیکی نیست، بلکه فشاری راهبردی و چندلایه است که از جهات گوناگون، هند را در تنگنا قرار می‌دهد؛ چه در عرصه رقابت بر سر جنگنده‌های پیشرفته، چه در حوزه فناوری پهپادها، چه در زمینه نفوذ در اقیانوس هند، و چه در روابط رو به گسترش ترکیه با کشورهایی مانند پاکستان، بنگلادش، مالدیو و سری‌لانکا.

اما چرا هند از ترکیه بیم دارد؟ این تنها یک پرسش ساده نیست، بلکه به موضوع محوری سیاست دفاعی جنوب آسیا بدل شده است. هند به‌خوبی دریافته است که اگر پاکستان و ترکیه بیش از پیش به یکدیگر نزدیک شوند، پلتفرم‌های مشترک نظامی خود را تقویت کنند، همکاری نیروی دریایی و هوایی‌شان افزایش یابد و هر دو کشور در دریای عرب حضوری مشترک و راهبردی پیدا کنند، رؤیای «برتری منطقه‌ای» دهلی‌نو برای همیشه فرو خواهد ریخت.

در محافل نظامی هند، جنگنده نسل پنجم ترکیه، KAAN، به یکی از جدی‌ترین عوامل نگرانی بدل شده است. KAAN با فناوری پنهان‌کار (استیلث)، توانایی «سوپرکروز»، رادار AESA، قابلیت نبرد شبکه‌محور و امکان یکپارچگی با پهپادهای رزمی، در سطح ایالات متحده، چین و اروپا ارزیابی می‌شود.

هند بیم آن دارد که ترکیه این جنگنده را به پاکستان صادر کند. افزون بر این، جنگنده بدون سرنشین «بایراکتار قزل‌اِلما» با انجام موفق آزمایش رهگیری و انهدام هدف در نبرد هوابه‌هوا، همه را شگفت‌زده کرده است. این دستاورد کم‌نظیر، موازنه نظامی جهان را به لرزه انداخته است. قزل‌اِلما تنها جنگنده بدون سرنشینی است که با استفاده از رادار پیشرفته نصب‌شده در دماغه خود، هدف را شناسایی، تعقیب، قفل و در نهایت منهدم می کند.

نیروی هوایی هند دچار اضطراب شده، زیرا قزل‌اِلما با قفل‌کردن و هدف قراردادن جنگنده‌هایی در سطح F-16 مسیر آینده جنگ‌های هوایی را تغییر داده و هند هیچ پاسخی برای مقابله با آن ندارد. نگرانی هند زمانی دوچندان می‌شود که بداند در صورت انتقال این فناوری از سوی ترکیه به پاکستان، همه محاسبات دهلی‌نو بر هم خواهد خورد؛ چرا که فناوری‌هایی که هند با صرف صدها میلیون دلار تهیه می‌کند، ترکیه همان توانمندی‌ها را با بهایی بسیار کمتر در اختیار پاکستان قرار می‌دهد.

بزرگ‌ترین هراس هند از نیروی دریایی ترکیه است؛ نیرویی که از نگاه دهلی‌نو به‌تدریج در حال محاصره راهبردی هند از جهات مختلف است. هند که سال‌ها قدرت اصلی خود را در نیروی دریایی می‌دید و خود را «فرمانروای اقیانوس هند» می‌پنداشت، اکنون تحت تأثیر پیشرفت‌ها و نوآوری‌های هفت‌سالۀ اخیر ترکیه، این برداشت سنتی‌اش متزلزل شده است.

کشتی جنگی«TCG Anadolu»نخستین ناو هواپیمابر پهپادی در جهان بیشترین نگرانی را برای فرماندهان نیروی دریایی هند ایجاد کرده است. آنان به‌خوبی می‌دانند که ترکیه اکنون توانایی نبرد دریایی با تکیه بر «پهپادها به‌جای نیروی انسانی» را به‌صورت کامل در اختیار دارد.

فریگت‌های ساخت ترکیه امروز در شمار پیشرفته‌ترین فریگت‌های جهان قرار می‌گیرند و ترکیه به انتقال این فریگت‌ها به پاکستان نیز افتخار می‌کند. همین امر سبب شده است که رسانه‌های هند بی‌وقفه علیه ترکیه فضاسازی و پروپاگاندا کنند.

واقعیت این است که بیم و هراس از ترکیه تا اعماق ساختار حکومتی هند نفوذ کرده است. هند اکنون به‌خوبی دریافته که ترکیه دیگر صرفاً یک «قدرت منطقه‌ای» نیست، بلکه به یک قدرت راهبردی جهانی بدل شده است.

هند به‌روشنی می‌بیند که ترکیه در عرصۀ سیاست جهانی به جایگاهی دست یافته است که هند طی هفتاد سال گذشته در آرزوی آن بود، اما هرگز نتوانست آن رؤیا را محقق سازد؛ در حالی‌که ترکیه در مدت چند سال، مهرِ حضور خود را بر صحنۀ قدرت جهانی ثبت کرده است. این جایگاه نوین ترکیه، رؤیای هند برای تبدیل‌شدن به یک «ابرقدرت» را عملاً پایمال کرده است.

آنچه هند را بیش از همه نگران کرده، گسترش سریع روابط دیپلماتیک ترکیه با همسایگان هند است. پس از برکناری شیخ حسینه واجد در بنگلادش و روی کار آمدن دولت موقت، توسعه‌یافتن روابط داکا با آنکارا، کابوس تازه‌ای برای هند ایجاد کرده است؛ زیرا بنگلادش پیش‌تر با ترکیه چندین توافق مهم دفاعی امضا کرده بود و دهلی‌نو این روند را تهدیدی مستقیم برای خود می‌داند.

به همین دلیل، هند در تلاش است با یونان، ادارۀ یونانی‌قبرس و ارمنستان ائتلافی غیرمتعارف تشکیل دهد و حتی با آنان رزمایش‌های مشترک برگزار کرده است، اما این سیاست تاکنون نتیجۀ قابل توجهی به دنبال نداشته است.

یکی از تحلیل‌گران شناخته‌شدۀ هندی نیز در شبکۀ «CNN-News18» تصریح کرده است:
«ترکیه دیگر در جنوب آسیا تنها یک ناظر نیست، بلکه یک قدرت فعال و اثرگذار است؛ و این همان هراس اصلی هند است.»

این ترس، در حقیقت آیندۀ هند را بازتاب می‌دهد؛ یعنی می‌توان گفت ترکیه در حال انجام کارهایی است که هند حتی تصور آن را نیز در گذشته نمی‌کرد و درست به همین دلیل است که هند امروز از ترکیه بیمناک است[1].

نویسنده:دکتر فرقان حمید[2]

ترجمه:دکتر عسکری

منابع:روزنامه جنگ[3]